Tosca

Z Zamku św. Anioła  ucieka do kościoła św. Andrzeja della Valle więzień Cesare Angelotti. W kościele tym jego siostra, markiza Attavanti, zostawia przebranie i klucz, potrzebne zbiegowi do ucieczki i znalezienia kryjówki. W międzyczasie w kościele pojawia się malarz i przyjaciel Angelottiego Mario Cavaradossi, który maluje dla kościoła obraz  Marii Magdaleny. Jest on zakochany w słynnej śpiewaczce Tosce. Kiedy zbieg się ujawnia, postanawia mu pomóc i wskazuje miejsce ukrycia w swoim domu. Zaraz potem do kościoła przybywa Tosca. Widząc zaskoczenie kochanka, posądza go o zdradę, ale malarz sprytnie przekonuje kobietę, że jest w błędzie. Odprawia ją czym prędzej i umawia się z nią na wieczór, po czym razem z Angelottim wymykają się z kościoła. Po ich wyjściu w kościele odbywa się nabożeństwo dziękczynne po – jak sądzą Rzymianie – wygranej przez Austrię bitwie pod Marengo.  Do kościoła przybywa też demoniczny baron Scarpia – prefekt policji rzymskiej. Przeszukuje budynek w celu znalezienia dowodów na pobyt tu zbiega. Jego ludzie znajdują jedynie wachlarz z herbem Attavanti. Pokazuje go obecnej na nabożeństwie Tosce. Scarpia oczywiście wie, że Atavantti pomogła w ucieczce bratu, ale sugeruje jej, że Attavanti spotyka się na schadzkach miłosnych z Cavaradossim. Ma w tym dwa cele: rozbić związek Toski, której pożąda, oraz znaleźć Angelottiego (jest przekonany, że śpiewaczka wie, gdzie się ukrywa). Kiedy zazdrosna Tosca wybiega z kościoła, by rozmówić się z narzeczonym w jego willi, Scarpia rozkazuje ją śledzić. Akt kończy aria okrutnego Scarpii, który ujawnia swe niecne plany względem Toski.

Baron Scarpia w swoim pałacu przesłuchuje pojmanego wcześniej Cavaradiossiego. Kiedy ten zaprzecza, że pomógł w ukryciu Angelottiego, Scarpia nakazuje go torturować. Wzywa Toscę, która słucha jęków ukochanego. Śpiewaczka, nie mogąc znieść świadomości jego cierpienia, zdradza miejsce ukrycia Angelottiego. Cavaradossi czuje się zdradzony i przeklina Toscę. W międzyczasie posłaniec przynosi wiadomość o zwycięstwie Napoleona. Więzień, oczarowany tą wiadomością, śpiewa podniosłą pieśń na cześć wolności, wskutek czego ściąga na siebie wyrok śmierci. Zostaje zawleczony do lochów, ale Scarpia powstrzymuje się z rozkazem wykonania wyroku. Proponuje Tosce układ: życie Cavaradossiego i przepustka na wyjazd z Rzymu w zamian za jej cnotę. Zrozpaczona Tosca, mimo wstydu i pełnej świadomości, zgadza się na warunki (aria Vissi d’arte). Scarpia wydaje rozkaz pozorowanej egzekucji, po czym wypisuje przepustki. Tosca w tym czasie znajduje nóż, którego baron używał do obiadu. W przypływie szału zabija okrutnika, zabiera trupowi przepustki i biegnie do więzienia.

Na tarasie Zamku  św. Anioła trwa przygotowanie do egzekucji. Zbliża się świt. Żołnierze wyprowadzają więźniów na spacer, a Cavaradossiego na miejsce kaźni. Ostatnim życzeniem Maria przed śmiercią jest napisanie listu do ukochanej (przepiękna aria E lucevan le stelle). Kiedy kończy pisać nadbiega Tosca z rozkazem dla dowódcy. Sądzi ona, że po pozorowanej egzekucji razem wyjadą z Rzymu. W żartobliwym tonie poucza kochanka jak ma się zachować (duet O dolci mani). Gdy jest już po wszystkim ma zamiar uwolnić Cavaradossiego z więzów. Odkrywa jednak, że Scarpia zdradził ją i Mario nie żyje. W tym momencie atakuje ją straż, która znalazła trupa Scarpii. Tosca wyrywa się im i skacze w przepaść.