Zaporożec za Dunajem

Ciężko żyje się ukraińskim kozakom i ich rodzinom na obczyźnie pod władzą tureckiego sułtana.

Oksana – sierota, która znalazła schronienie w rodzinie zaporożca Iwana Karasia, marzy o powrocie do Ojczyzny, do ojczystych brzegów Dniepru. Czeka ona na swojego ukochanego, Andrija, kozaka z Ukrainy, który ma przyjechać tutaj potajemnie. Trochę podpity wraca do domu Iwan Karaś. Z tego co mówi domyślamy się, że był on na tajnym zebraniu kozactwa, gdzie omawiano kwestię możliwości powrotu do Ojczyzny. Nie wiedząc o tym, Odarka robi wymówki mężowi.

Turcy obchodzą święto mahometańskie – Mały Bajram. Przechodząc przez wieś, oczarowany cudownym pięknem, Sułtan zatrzymuje się koło podwórza Iwana Karasia. Wpada na pomysł „porozmawiać z kozakami, wywiedzieć się co mają na myśli, poznać ich potajemne myśli…„ Nie życząc sobie, aby go poznano, Sułtan przebiera się w odzież prostego Turka. Iwan Karaś jest zdziwiony, ujrzawszy tutaj kogoś obcego. Zaporożec chciałby spotkać się z Sułtanem, żeby opowiedzieć mu o gorzkim losie kozaków. Nieznajomy obiecuje załatwić mu spotkanie z Sułtanem. Selich-Aga w imieniu Sułtana zaprasza Karasia do pałacu. Sługa Gasan podaje zaporożcowi tureckie ubranie. Przebrany Karaś-Urchan idzie do Sułtana.

Oksana spotyka się z Andrijem. Podejmują decyzję powrotu do Ojczyzny. Lecz tego zamiaru nie udaje im się zrealizować.

W tureckim ubraniu z pałacu wraca Karaś. Dowcipkując denerwuje zaskoczoną Odarkę. Ich sprzeczkę przerywa pojawienie się straży tureckiej na czele z Imamem, która prowadzi  Oksanę i Andrija. Wszyscy są zaniepokojeni. Lecz niespodziewanie Imam ogłasza firman – rozkaz Sułtana, zgodnie z którym wszystkim zaporożcom została darowana wolność, Andrijowi – przebaczenie.

Karaś ujawnia przyczynę takiej niezwykłej „dobroci” Sułtana. Radość ogarnia wszystkich: pożądana wolność już jest bliska. Niebawem kozacy zobaczą swoją ojczystą Ukrainę, z dala od której tak długo cierpieli.